Jeżeli planujesz przejść z PKPiR na Ryczałt Ewidencjonowany, pamiętaj że musisz spełnić szereg warunków wskazanych…
PKPiR a Ryczałt Powrót
2024-02-15
Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów – zwana także KPiR lub PKPiR – jest narzędziem służącym do ewidencji osiąganych przychodów i ponoszonych kosztów. W dzisiejszych czasach coraz więcej osób decyduje się na założenie własnej działalności gospodarczej. Jednym z istotnych zagadnień, które stoją przed przyszłym przedsiębiorcą, są kwestie związane z opodatkowaniem. Wybór odpowiedniej formy opodatkowania, czy to ryczałtu ewidencjonowanego, czy też Książki Przychodów i Rozchodów (PKPiR), staje się niezwykle istotną decyzją. Może mieć ona znaczący wpływ na dalsze funkcjonowanie firmy oraz jej efektywność finansową.
Przed podjęciem decyzji warto dokładnie przyjrzeć się obu formom rozliczeń. Oba sposoby mają swoje wady i zalety. Dlatego też przedsiębiorcy powinni dokładnie zrozumieć, jak działają i jak będą wpływać na ich biznes.
Ryczałt Ewidencjonowany
Ryczałt ewidencjonowany jest uproszczoną formą rozliczania się z urzędem skarbowym. Podstawą opodatkowania jest przychód osiągany z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, po uwzględnieniu przysługujących odliczeń.
W ramach ryczałtu obowiązuje 10 stawek podatkowych (2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12,5%, 14%, 15%, 17%). Ich wysokość ściśle związana jest z rodzajem prowadzonej działalności. Tak np. roboty budowlane opodatkowane są stawką 5,5%. Natomiast wolne zawody podlegają już stawce 17%.
Pełen katalog usług objętych danymi stawkami ryczałtu znajduje się w art. 12 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Niestety niektóre rodzaje działalności nie kwalifikują się do opodatkowania w ramach ryczałtu. W tej sytuacji pozostaje nam zastosowanie KPiR.
Więcej informacji na temat stawek właściwych dla danego rodzaju działalności pod linkiem: www.biznes.gov.pl/pl
Jeżeli podatnik zobowiązany jest prowadzić ewidencję przychodów i osiąga przychody podlegające innym stawkom podatkowym, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustalany jest na podstawie stawki odpowiedniej dla każdego rodzaju działalności. Pod warunkiem, że rejestracja przychodów jest prowadzona w sposób umożliwiający identyfikację przychodów z poszczególnych rodzajów działalności.
Jeśli osoba płacąca podatki nie prowadzi dokładnej ewidencji, która jasno pokazuje, jakie przychody pochodzą z różnych rodzajów działalności, może ponieść konsekwencje. W takiej sytuacji organ podatkowy może przyjąć, że wszystkie przychody podlegające opodatkowaniu mają stawkę 8,5%. Chyba, że dla konkretnej działalności przewidziana jest wyższa stawka, np. 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12% lub 10%.
W przypadku tego sposobu rozliczenia istotne jest, że opodatkowaniu podlega przychód. W związku z czym nie mamy możliwości, aby wpływać na wysokość podatku za pomocą odliczenia kosztów naszej działalności.
Kto może stosować ryczałt?
Z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą skorzystać:
- osoby fizyczne osiągające przychody z działalności gospodarczej,
- przedsiębiorstwa w spadku,
- spółki cywilne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
- spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku,
- spółki jawne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
których przychody w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły limitu 2 mln euro. Obliczonego według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP. Uwaga! Na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego.
Składka zdrowotna a ryczałt
Zasady naliczania składki zdrowotnej dla ryczałtowców są określone w art. 81 ust. 2e, ust. 2f. Także w ust. 2h ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.), zwanej ustawą zdrowotną.
Zgodnie z tą ustawą naliczanie składki zdrowotnej zależy od osiągniętego przychodu. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy jej wymiaru. Występują 3 progi, które są wyznaczane w zależności od rocznego przychodu i wynoszą:
Na początku każdego roku Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Wartość ta staje się podstawą do naliczania składki zdrowotnej ryczałtowców. Na rok 2024 będzie to kwota 7 767,85 zł.
Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi przychód przedsiębiorcy pomniejszony o składki społeczne. Jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o PIT z innego tytułu przychodów, niż te opodatkowane ryczałtem.
Ustawodawca daje przedsiębiorcom również możliwość skorzystania z opcji uproszczonej. Podatnik może do wyliczenia podstawy przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszoną o kwotę opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. Tu również mamy możliwość odliczenia składki społecznej na tych samych zasadach jak powyżej. Tak ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej podatnik jest zobligowany stosować przez cały rok kalendarzowy.
Pamiętajmy też o konieczności rocznego rozliczenia. W przypadku niedopłaty lub nadpłaty składki na koniec roku kalendarzowego, podatnik ma obowiązek uregulować różnicę. Może też starać się o zwrot nadpłaty, składając stosowny wniosek do ZUS-u. Podatnicy rozliczający się ryczałtem ewidencjonowanym od przychodów mają prawo odliczenia 50% zapłaconych składek zdrowotnych od przychodu.
Zeznanie roczne
Przedsiębiorcy rozliczający swój podatek w formie ryczałtu ewidencjonowanego zobowiązani są po zakończeniu roku podatkowego złożyć zeznanie roczne PIT-28. Kiedy? W okresie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Natomiast podatek ryczałtowy za grudzień oraz ostatni kwartał trzeba uregulować do 20 stycznia 2024. Ważne – nawet jeśli deklaracja została złożona wcześniej. Istotne jest również to, że wybranie rozliczenia na zasadzie ryczałtu wyklucza możliwość preferencyjnego rozliczenia z małżonkiem. Także rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dziecko.
Istnieje jednak jedno wyjątkowe rozwiązanie od tej reguły. Małżonkowie, którzy prowadzili działalność gospodarczą na zasadzie ryczałtu w 2023 roku, ale nie osiągnęli przychodów, nie ponieśli kosztów i nie mieli odliczeń z tego tytułu, mogą rozliczyć się wspólnie.
Zalety:
- prosta ewidencja księgowa,
- uproszczony sposób naliczania podatku od osiągniętych przychodów,
- możliwość skorzystania z niskich stawek podatkowych,
- możliwość wyboru kwartalnego rozliczenia,
- możliwość odliczenia od przychodu 50% zapłaconej składki zdrowotnej,
- możliwość skorzystania z kredytu podatkowego,
- brak obowiązku przeprowadzania spisu z natury.
Wady:
- wyłączenia niektórych rodzajów działalności z możliwości stosowania,
- brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem,
- brak możliwości rozliczenia na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci,
- brak możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej,
- limit przychodów (2 000 000 EUR), którego przekroczenie powoduje utratę możliwości korzystania z tej formy opodatkowania,
- brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów.
PKPiR - Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów
Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów (PKPiR) również zalicza się do uproszczonej formy księgowości. Obecnie jest najczęściej wybierana przez podatników rozpoczynających działalność gospodarczą. W ramach PKPiR podatnik ma do wyboru 2 sposoby rozliczania:
1) zasady ogólne – podatek liczony jest wg skali 12% i 32%,
2) podatek liniowy- podatek liczony jest wg stałej stawki 19%.
Istotną różnicą między tą formą opodatkowania a ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jest możliwość rozliczenia kosztów jakie ponosimy z tytułu prowadzonej działalności. Umożliwia to obniżenie kwoty odprowadzanego podatku.
W przypadku rozliczenia na zasadach ogólnych, podstawą opodatkowania jest dochód.
Dochód – czyli różnica między uzyskanymi przychodami a kosztami uzyskania przychodów.
Może dojść jednak do sytuacji, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej poniesione przez podatnika koszty przewyższą uzyskane przychody. W takim wypadku firma ponosi stratę. Stratę tę podatnik będzie mógł odliczyć w kolejnych pięciu następujących po sobie latach.
Osoby opodatkowane na zasadach ogólnych mają obowiązek regulowania zaliczek na podatek dochodowy co miesiąc lub co kwartał.
Jednakże, możliwość rozliczania się kwartalnie przysługuje tylko tzw. małym podatnikom. Czyli tym przedsiębiorcom, których sprzedaż w ciągu jednego roku podatkowego nie przekracza 2 milionów euro. W 2024 roku jest to równowartość 9 218 000 złotych. Także przedsiębiorcom, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą.
Zobacz także: Co to jest PKPiR – jak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów?
Kto może skorzystać ze skali podatkowej?
Skala podatkowa jest opcją dostępną dla wszystkich przedsiębiorców. Jest to domyślna forma opodatkowania dla działalności gospodarczej. Co oznacza, że podczas rejestracji nie trzeba zgłaszać tego wyboru do US. Dochód z działalności gospodarczej jest automatycznie opodatkowany według skali podatkowej.
Składka zdrowotna a opodatkowanie dochodów na zasadach ogólnych
Sposób ustalania składki zdrowotnej dla osób opodatkowanych na zasadach ogólnych, które podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie swoich dochodów z działalności gospodarczej, jest następujący:
1) Ustalenie dochodu dla pierwszego miesiąca podlegania ubezpieczeniu:
Dochód dla pierwszego miesiąca podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest obliczany jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów. Dochód ten jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne opłaconych w tym miesiącu. Jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
2) Ustalenie dochodu dla kolejnych miesięcy:
Dochód dla kolejnych miesięcy w roku składkowym ustala się jako różnicę między sumą przychodów osiągniętych od początku roku, a sumą poniesionych kosztów uzyskania tych przychodów od początku roku. Następnie dochód ten jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające. A także o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia społeczne zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach.
Dla przedsiębiorców prowadzących PKPiR, podstawę składki zdrowotnej zmniejsza się lub zwiększa o różnicę remanentową. Zwiększenie następuje, jeśli wartość remanentu końcowego jest większa niż wartość remanentu początkowego. Natomiast obniżenie występuje w przypadku, gdy wartość remanentu końcowego jest mniejsza niż wartość remanentu początkowego.
Dla rozliczających podatek dochodowy na zasadach skali podatkowej składka zdrowotna stanowi 9% obliczonej podstawy składki zdrowotnej. Jednakże nie może ona być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na pierwszy dzień danego roku składkowego. Minimalną podstawą składki jest najniższe wynagrodzenie obowiązujące na pierwszy dzień danego roku składkowego. Warto zauważyć, że nawet w przypadku braku dochodu w danym miesiącu, składka zdrowotna musi zostać zapłacona.
Nowelizacja przepisów z dnia 01.07.2022 roku nie wprowadziła zmian dla osób prowadzących działalność gospodarczą i płacących podatek wg skali. Osoby te utraciły prawo do odliczenia od podatku zapłaconych składek zdrowotnych. Na chwilę obecną nic nie wskazuje, aby miało się to zmienić.
A co z osobami które rozliczają się na zasadach ogólnych, ale wybrały metodę liniową?
Miesięczna składka zdrowotna dla osób prowadzących działalność gospodarczą i płacących podatek liniowy wynosi 4,9% dochodu uzyskanego w poprzednim miesiącu. Dochód ten obejmuje przychody pomniejszone o wszystkie koszty ich uzyskania. W tym składki na ZUS. Podobnie, jak przy rozliczaniu się na skali, również dla podatku liniowego składka zdrowotna przedsiębiorców nie może być niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia rocznego. To oznacza, że w 2024 roku minimalna składka zdrowotna dla podatku liniowego wynosi 381,78 zł.
Podczas rozliczania podatku liniowego, składkę zdrowotną można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów lub odliczyć od dochodu. Przy czym ograniczenie odliczenia wynosi w roku 2024: 11 600 zł rocznie.
Zeznanie roczne a zasady ogólne podatek wg skali:
Przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się rozliczać swój podatek w oparciu o zasady ogólne, zobowiązani są po zakończeniu roku podatkowego złożyć zeznanie roczne PIT-36. Muszą je złożyć w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W deklaracji tej uwzględnia się wyłącznie dochody opodatkowane skalą podatkową (12% i 32%). Na przykład dochody z działalności gospodarczej lub pracy etatowej.
Dodatkowo, korzystając z zasad ogólnych, podatnik może skorzystać z ulg podatkowych. Chodzi o ulgi, jak: ulga na dzieci, ulga rehabilitacyjna czy ulga na Internet. Możliwe jest także wspólne rozliczenie z małżonkiem. Pod warunkiem posiadania wspólności majątkowej i utrzymywania związku małżeńskiego przez cały rok podatkowy.
A gdzie rozliczymy dochody opodatkowane podatkiem liniowym?
Przedsiębiorca wybierający tę formę rozliczenia musi złożyć roczne zeznanie podatkowe na formularzu PIT-36L. Składa je do 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego. Natomiast dochody spoza działalności gospodarczej, takie jak dochody z pracy na etacie, muszą być rozliczone na oddzielnym druku PIT-37.
Ważne jest zaznaczenie, że wybór podatku liniowego uniemożliwia korzystanie z większości ulg podatkowych. Uniemożliwia także wspólne rozliczanie z małżonkiem. Przedsiębiorca, który wybiera podatek liniowy, nie może również skorzystać z: kwoty wolnej od podatku. Ponadto z odliczenia darowizn, ani ulg podatkowych, takich jak: ulga na dzieci czy ulga na Internet.
Decyzja dotycząca wyboru między ryczałtem ewidencjonowanym a Podatkową Księgą Przychodów i Rozchodów (PKPiR) jest istotnym krokiem dla przyszłych przedsiębiorców. Oba sposoby mają swoje zalety i wady. Warto je uwzględnić przed podjęciem decyzji.
Ryczałt ewidencjonowany oferuje prostą ewidencję księgową i uproszczony sposób naliczania podatku od przychodów. W rezultacie może być to korzystne dla wielu przedsiębiorców.
Jednakże istnieją ograniczenia co do rodzaju prowadzonej działalności. A także limit przychodów, powyżej którego nie można korzystać z tego rodzaju opodatkowania.
Brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów również stanowi istotną wadę tej formy rozliczenia.
Z kolei PKPiR pozwala na rozliczanie się według zasad ogólnych lub podatku liniowego. Umożliwia to uwzględnienie ponoszonych kosztów uzyskania przychodów i obniżenie kwoty odprowadzanego podatku. Jest to często wybierana forma przez nowych przedsiębiorców. Jednak prowadzenie podatkowej książki przychodów i rozchodów wiąże się z większą ilością formalności.
Podsumowując, wybór między różnymi formami rozliczania dla przedsiębiorców nie jest prostą decyzją. Nie można jej podjąć na podstawie ogólnych zasad. Konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej analizy przychodów, kosztów oraz specyfiki działalności każdej firmy.
Pamiętaj!
Ważną pozycją jaką powinniśmy też rozważyć, decydując się na wybór któreś z opisanych wyżej form jest wielkość składki zdrowotnej, jaką będziemy musieli płacić za cały rok. Stała się ona bowiem niejako kolejnym „podatkiem”, choć nadal wpłacany ją do ZUS-u.
Warto więc dokładnie sprawdzić, jej wielkość dla każdej z omawianych tu form. Chodzi o to, aby wybrać najbardziej dla nas optymalne finansowo rozwiązanie w skali całego roku. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, która forma opodatkowania jest najlepsza. Ponieważ sytuacja każdego przedsiębiorcy jest unikalna. Indywidualne podejście, uwzględniające wszystkie czynniki, pozwala wybrać najbardziej korzystne rozwiązanie podatkowe dla danej działalności.
Bez względu na formę opodatkowania, jaką zdecydujecie się wybrać, zarówno PKPiR, jak i ryczałt poprowadzicie w programie SKP® Firma lub SKP® Biuro.
Autor:
Agnieszka Fida
Specjalista ds. księgowości
Publikacja: 15.02.2024 r.
Czy ten artykuł był pomocny?
10
Niniejsze materiały zawierają poglądy autorów i nie stanowią czynności doradztwa księgowego i
podatkowego.
Formsoft spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji
podejmowanych
na postawie informacji zawartych w materiałach publikowanych na naszej stronie.
W tych kwestiach należy zasięgnąć informacji u doradcy podatkowego, w oddziale ZUS,
bądź w Krajowej Informacji Podatkowej.
Powrót 
