Składka zdrowotna osób prowadzących działalność gospodarczą wg. nowych zasad Polskiego Ładu Powrót

Zbliża się czas rozliczenia składki zdrowotnej osób prowadzących działalność gospodarczą na nowych zasadach Polskiego Ładu. Jednych te nowe zasady obowiązywać będą już w lutym przy rozliczeniu miesiąca stycznia, inni poczekają jeszcze miesiąc i zaczną je stosować począwszy od rozliczenia lutego, czyli de facto w marcu.

Polski Ład od 1 stycznia 2022 r. wprowadził nową zasadę ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne odrębną w zależności od tego, czy prowadzimy działalność gospodarczą opodatkowaną :

• zasadach ogólnych: skali podatkowej lub podatkiem liniowym
• ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych;
• kartą podatkową;
• lub też prowadzimy inną niż te wyżej wymienione albo współpracujemy przy ich prowadzeniu.

Jedyną opcją zwolniona z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu działalności, jest:

• prowadzenie działalności gospodarczej i bycie pracownikiem, pod warunkiem, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z umowy o pracę nie będzie przekraczać minimalnego wynagrodzenia, a dodatkowo:
• z wykonywanej działalności uzyskane przychody nie będą wyższe niż 50% minimalnego wynagrodzenia oraz
• od tych przychodów opłacany będzie podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Program SKP^® jest już gotowy na te zmiany w składkach zdrowotnych. Omówimy więc po kolei, jak będziemy podstępować w przypadku każdej z tych grup. Zacznijmy jednak od części wspólnej. A mianowicie od zmiany terminu opłacania składek i przekazywania dokumentów rozliczeniowych do ZUS.

Nowe terminy opłacania składek

Od 2022 r. zasadniczo obowiązują trzy terminy rozliczenia ZUS. Są to teraz 5., 15. i 20. dzień miesiąca. I tak:

• do 5. dzień miesiąca – rozliczą się jednostki budżetowe i samorządowe zakładów budżetowych – tu termin nie uległ zmianie
• do 15. dzień miesiąca – to nowy termin dla płatników składek posiadających osobowość prawną czyli m.in. spółek akcyjnych i spółek z o.o. czy spółdzielni.
• do 20. dzień miesiąca – do którego muszą się rozliczyć podmioty, które nie są osobami prawnymi, czyli m.in. dla osób fizycznych, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, czy też w formie spółek osobowych. To nowy termin także dla tych osób, które dotychczas opłacały składkę wyłącznie za siebie i musiały rozliczyć się z ZUS nie później niż do 10. dnia miesiąca.

W ślad za zamianami owych terminów pojawiły się też nowe wzory dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA oraz ZUS RCA. Likwidacji uległ formularz ZUS RZA, od teraz składki ZUS osób opłacających wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne wykazywać się będzie na deklaracji RCA. To, że formularz ZUS RZA przestaje obowiązywać, nie znaczy, że należy przerejestrować osoby, które zostały już głoszone do ubezpieczenia zdrowotnego na ZUS ZZA i zgłosić je na ZUS ZUA.

Zmiany terminów mają swoje odzwierciedlenie w nowym sposobie wykazywania na deklaracji DRA w formie identyfikatora owych terminów. Od teraz będą to :

3 – dla deklaracji składanych do 15 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni dla płatników składek posiadających osobowość prawną,
6 – dla deklaracji składanych do 20 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni dla pozostałych płatników składek
1 – dla tych składanych do 5 dnia miesiąca
5 – dla deklaracji składanych za sędziów, prokuratorów, żołnierzy lub funkcjonariuszy, za których jest obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Kody 2 i 4 od tego roku przestają obowiązywać.

Ważne jest więc zweryfikowanie, do której grupy należeć będzie teraz Twoja firma i odpowiednie wprowadzenie właściwej cyfry w programie SKP^® w Płace i ZUS w Danych Płatnika (zakładka: Płace i ZUS > Opcje > Dane płatnika):

Drugą rzeczą, jaką musimy określić, to forma opodatkowania, przejdźmy więc będąc dalej w Danych Płatnika do zakładki Składki ZUS. W dole okna dodano nową część Składka Zdrowotna, tam określimy sposób opodatkowania. Program ustawi się na formie wskazanej w ogólnych ustawieniach firmy, należy ją jednak zweryfikować:

Oprócz nowych terminów, nowe wzory deklaracji DRA i RCA zawierają nowe sekcje. I tak:

W dokumencie ZUS DRA dodany został:

• blok „XI. Forma opodatkowania, która obowiązuje w danym miesiącu oraz przychód i dochód z działalności gospodarczej dla celów wyliczenia składki miesięcznej na ubezpieczenie zdrowotne”,

Część ta będzie automatycznie uzupełniana na podstawie danych określony w Danych Płatnika i wprowadzonych w składniach wynagrodzenia podstaw i wyliczonej składki od nich.

Z uwagi na automatyzację procesów wysyłki rozliczenia ZUS, usunęliśmy możliwość nadruku na oryginalnych formularzach. Od teraz jedyną formą będzie przesyła do programu Płatnik. Utworzony plik xml można zaimportować w programie Płatnik lub w zakładce ePłatnik dostępnej w Twojej platformie PUE. Dla przypomnienia: Wydruk > Do programu płatnik:

Jeżeli jesteś płatnikiem, który rozlicza składki wyłącznie za siebie (w oknie przesyłu do Płatnika w pytaniu: „Czy DRA wypełniane jest tylko za siebie” wybrałeś TAK), wypełniasz jedynie dokument ZUS DRA, a Twoje składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazane będą w nowym blok XI. Dane te zostaną przeniesione automatycznie do bloku VI i X. Natomiast składki na pozostałe ubezpieczenia i fundusze wykazane jak dotychczas w odpowiednich blokach.

• blok „XII. Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku stosowania opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych”.

Bloku tego na razie nie wypełniamy. Pierwsze rozliczenie za 2022 r. będzie bowiem składane w 2023 r.

Natomiast jeżeli jesteś płatnikiem składek zatrudniającym pracowników, oprócz dokumentu ZUS DRA masz obowiązek wypełnić dokument ZUS RCA za siebie oraz za każdego ubezpieczonego.

W dokumencie ZUS RCA wprowadzono:

• blok „III.E. Forma opodatkowania, która obowiązuje w danym miesiącu oraz przychód i dochód z działalności gospodarczej dla celów wyliczenia składki miesięcznej na ubezpieczenie zdrowotne”:

Dane te będą też pokazane w bloku III.C, a składki na pozostałe ubezpieczenia i fundusze wykazane tak jak dotychczas w odpowiednich blokach raportu ZUS RCA. W takiej sytuacji w ZUS DRA nie będzie już wypełniany bloku XI.

• „blok III.F. Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku stosowania opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych”.

To podobnie jak w przypadku DRA wypełniane będzie dopiero w 2023 r.

Nowe kody tytułów ubezpieczeń

Nowe druku ZUS DRA i RCA to jednak nie wszystko, od stycznia zmianie uległy również niektóre kody tytułów ubezpieczenia. Nowe kody to:

• 09 41 – osoba pobierająca zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne, zamieszkała w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
• 22 50 – osoba powołana do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, która z tego tytułu pobiera wynagrodzenie
• 23 30 – małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
• 25 01 – emeryt lub rencista zamieszkały w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którego składka na ubezpieczenie zdrowotne finansowana jest przez świadczeniobiorcę
• 25 11 – emeryt lub rencista zamieszkały w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którego składka na ubezpieczenie zdrowotne finansowana jest z budżetu państwa
• 26 01 – osoba pobierająca nauczycielskie świadczenie kompensacyjne zamieszkała w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
• 27 01 – osoba pobierająca emeryturę pomostową zamieszkała w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Nowe zasady rozliczenia składki zdrowotnej

Przejdźmy w końcu do najważniejszej zmiany w zakresie podstaw składki zdrowotnej, jaką wprowadził Polski Ład, na omówienie której pewnie najbardziej czekaliście.
Zacznijmy od osób, które wybrały ryczałt ewidencjonowany jako formę rozliczenia podatkowego, bowiem to ich najwcześniej zaczną obowiązywać nowe zasady.

Ryczał ewidencjonowany

W Danych Płatnika została wybrana jako forma opodatkowania – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych:

Aby rozliczyć składkę zdrowotną za dany miesiąc należy wejść w edycję Płac i ZUS osoby z typem X. Na dole okna jest nowy przycisk: „Właściciel – dochody do zdrowotnej”:

Po jego wybraniu pojawi się okno z listą miesięcy, gdzie wykazane będą przychodu danego okresu, zapłacone składki społeczne, po odjęciu których wyliczony zostanie dochód i przychód/dochód narastająco. Program dopasuje do przychodów odpowiednią podstawę składki zdrowotna i wyliczy składkę zdrowotną:

A jak się będzie odbywać? To po kolei zobaczmy to na przykładzie. Za pomocą przycisku Aktualizacja pobrane zostaną przychody firm wskazanych w Źródłach Przychodów:

Przychody pomniejszamy o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zaliczyłeś ich do kosztów uzyskania przychodów lub odliczyłeś od dochodu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT).

Jeżeli więc opłacane były składki społeczne w Źródłach odliczeń wskazujemy firmę, w której je rozliczaliśmy:

Pamiętajmy, podobnie jak w przypadku rozliczania samego ryczałtu do opłacenia podatku dochodowego, będą pobierane składki opłacone w danym miesiącu, czyli de facto te z miesiąca poprzedniego. W styczniu płacimy za grudzień. Jeżeli składkę za grudzień opłaciłeś w grudniu by móc odliczyć składkę zdrowotną jeszcze po starych zasadach, nie możesz jej odliczyć teraz od podstawy zdrowotnego. Dlatego też składkę społeczną opłaconą w miesiącu styczniu należy uzupełnić ręcznie w kolumnie Składki społeczne.

Jeżeli mamy już określone Źródła wykonujemy za dany okres aktualizację, wybieramy więc OK. Po ich wykonaniu Przychód zostanie pobrany z zakładki: Księgi > Ewidencja przychodu.

Kwoty przychodów i składek społecznych możemy również wpisać ręcznie wprost w odpowiednią kolumnę tabeli Dochód do zdrowotnej. Tu również dokonujemy usunięcie kwot klikając w odpowiednią komórkę i usuwając jej zawartość.

Miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla osoby, która uzyskuje przychody z działalności gospodarczej opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, już od składki za m-c styczeń stanowi kwota odpowiadająca:

• 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2021 r. włącznie z wypłatami z zysku, jeżeli przychody z działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o podatku ewidencjonowanym) osiągnięte od początku roku kalendarzowego nie przekroczyły 60 000 zł;
• 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, jeżeli przychody z działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o podatku ewidencjonowanym) przekroczyły 60 000 zł, ale nie przekroczyły 300 000 zł;
• 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, jeżeli przychody z działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o podatku ewidencjonowanym) przekroczyły 300 000 zł.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w IV kwartale 2021r. stanowi kwota 6 221,04 zł.

W naszym przykładzie przychód stycznia wyniósł 58 000 zł, mieści się on w pierwszym przedziale limitów, więc naszą podstawę będzie stanowić 60% kwoty 6 221,04, czyli 3 732,62 zł, od której 9% wynosić będzie 335,94 zł.

Za pomocą przycisku: Wstaw do Płac pobieramy wyliczoną podstawę w Składników wynagrodzenia:

Kwota podstawy zostanie umieszczona w składnikach wynagrodzenia z kodem 52.

Tak postępujemy co miesiąc, pobierając przychody miesiąca do ustalenia przychodów/dochodów narastająco, bowiem podstawę weryfikuje się od przychodów osiągniętych od początku roku.

Zauważmy, że od miesiąca lutego narastający dochód z naszego przykładu przekroczył kwotę 60 tyś zł w związku z czym podstawą staje się 100% kwoty 6 221,04 i od niej zapłacimy 9% składkę zdrowotną, czyli kwotę 559,89 zł. I tak do m-ca czerwca, bowiem w lipcu przychody przekroczyły kolejny próg 300 tyś zł, podstawą staje się automatycznie kwota 180% kwoty 6 221,04, czyli 11 197,87 zł, i tu składka zdrowotna 9% wynosie aż 1 007,81zł.

Jeżeli prowadzimy więcej niż jedną pozarolniczą działalność i stosujemy opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to przy określaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne do limitów przychodów przyjmujemy sumę przychodów z tych działalności. W takim wypadku więc w Źródłach przychodu wskazujemy te firmy, które obsługujemy w programie SKP^®:

do przychów zostanie pobrana łączna kwota, a ich poszczególne wartości podejrzeć będziemy mogli pod przyciskiem: Zestawienia obrotów i składek w Firmach.

W tabelę tę możesz też wpisać przychody i składki pozostałych firm , jeżeli nie prowadzisz ich w naszym programie.

Pamiętajmy też, że gdy ustalamy wysokość przychodów, aby na ich podstawie wyliczyć podstawę wymiaru składki, nie uwzględniamy przychodów, które osiągnęliśmy w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, ani poniesionych w tym czasie kosztów.

Zasady uproszczone dla ryczałtowców

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, możliwe jest zastosowania uproszczenia przy ustaleniu miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a mianowicie można za nią przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, jeśli przez cały poprzedni rok kalendarzowy prowadzona była działalność gospodarczą. Możliwość taką istnieje nawet wtedy, jeśli w poprzednim roku stosowana była forma opodatkowania według zasad ogólnych. Tak ustaloną podstawę wymiaru musisz stosować przez cały rok, za wyjątkiem przypadków, w których zakończysz, a następnie podejmiesz, nową działalność gospodarczą. Przyjętą kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejsza się o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe – jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczyłeś od dochodu, na podstawie ustawy o PIT.

Jeżeli zdecydujesz się na stosowanie tej formy uproszczenia w Danych Płatnika, oprócz formy opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym, zaznacz też kwadrat przy opcji: Deklaracja opłacania składek na podstawie przychodów za poprzedni rok oraz wpisz Kwotę dochodu za poprzedni rok (przychód – składki społeczne):

 

 

Wówczas w edycji wynagrodzeń pod przyciskiem: Właściciel – dochody do zdrowotnej co miesiąc dokonasz pobrania właściwej podstawy za pomocą przycisku: Wylicz składkę

A następnie za pomocą przycisku: Wstaw do Płac pobierzesz odpowiednią podstawę do Składników wynagrodzenia:

Rozliczenie roczne

Należy mieć również na uwadze fakt, iż obowiązuje zasada rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to, że składki obliczasz co miesiąc od miesięcznej podstawy wymiaru, ale po zakończeniu roku będziesz zobligowany ustalić dodatkowo wysokość składki rocznej od rocznej podstawy jej wymiaru. Może to oznaczać, że w stosunku do sumy opłaconych miesięcznie składek, obliczona składka roczna będzie wyższa lub niższa. Tym samym będziesz zobowiązany dopłacić powstałą różnicę lub wystąpić o zwrot nadpłaty. Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne obliczać się będzie jako:

• iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, jeżeli przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł;
• iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, jeżeli przychody z działalności gospodarczej przekroczyły w tym okresie 60 000 zł, ale nie przekroczyły 300 000 zł;
• iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, jeżeli przychody z działalności gospodarczej przekroczyły 300 000 zł.

Ale to dopiero w 2023 r. – do tego czasu wprowadzimy do programu SKP^® możliwość takowego rozliczenia.

Dopłata składki

Jeśli po zakończeniu roku kalendarzowego ustalisz, że kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy jest większa niż suma składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wpłaciłeś za poszczególne miesiące tego roku, będziesz musiał dopłacić składkę. Kwota dopłaty stanowi różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy a sumą wpłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Kwotę dopłaty składek wykazujesz w dokumentach rozliczeniowych, które składasz za luty następnego roku. Tę różnicę powinieneś dopłacić w terminie opłacania składek za luty, czyli do 20 marca danego roku. Jeśli się spóźnisz, zostaną Ci naliczone odsetki za zwłokę

Zwrot nadpłaty

Gdy suma składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wpłaciłeś za poszczególne miesiące, będzie wyższa niż roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy, będzie Ci przysługiwał zwrot składki. Będzie to różnica między sumą składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wpłaciłeś za poszczególne miesiące tego roku, a roczną składką ustaloną od rocznej podstawy. Wniosek o zwrot będziesz mógł złożyć od 15 lutego do 31 maja i tylko w formie elektronicznej – za pośrednictwem PUE ZUS. Nie będą rozpatrywane wnioski złożone po tym terminie. Przepisy nie przewidują zwrotu nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne przez ZUS z urzędu. Miej to więc na uwadze już teraz, by nie uchybić temu terminowi, bo nie odzyskasz już tej nadpłaty.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych – podatek według skali oraz podatek liniowy

Na początek zacznijmy od ustalenia co ze składką zdrowotną za m-c styczeń 2022r.

Składka zdrowotna za styczeń 2022 r.

Za styczeń 2022 r. składka zdrowotna ustalana jest na dotychczasowych zasadach. Niezmiennie będzie wiec ona wynosić 9% podstawy, którą stanowi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Czyli od kwoty 4 665,78 zł , składka wyniesie więc 419,92 zł .

Składka za m-c styczeń w wielkości 9% dotyczyć będzie także opodatkowanych podatkiem liniowym! Takie stanowisko zajmuje ZUS.

Składka zdrowotna za kolejne miesiące

Od lutego 2022 roku miesięczną podstawę wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się według skali stanowić będzie dochód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacasz składkę. Miesięczny dochód ustalany jest następująco:

• Dochód za pierwszy miesiąc jest różnicą między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy o PIT. Dochód ustalony w ten sposób pomniejsza się o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne – jeżeli nie zaliczono ich do kosztów uzyskania przychodów.
• Dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów (osiągniętych od początku roku) a sumą kosztów uzyskania tych przychodów (poniesionych od początku roku). Dochód ustalony w ten sposób pomniejsza się o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe (zapłaconych od początku roku), a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach.

W przypadku, gdy tak ustalona podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku składkowym, podstawę wymiaru składki stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia (w 2022 roku – 3.010 zł).

A co z różnicami remanentowymi?

Na chwilę obecną wg obecnych przepisów w wyliczeniu podstawy zdrowotnego nie są uwzględniane różnice remanentowe. Ministerstwo Finansów pracuje jednak nad kolejną zmianą podatkowego Polskiego Ładu, która ma wprowadzić taką możliwość.

Stopa procentowa składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób rozliczających się według skali nie ulegnie zmianie i będzie wynosić 9% podstawy.

W przypadku osób, które osiągają przychody z działalności gospodarczej i opłacają podatek dochodowy w formie podatku liniowego stopa procentowa składki na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie 4,9%. Jeżeli jednak składka zdrowotna obliczona w ten sposób będzie niższa niż kwota 9% minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. – 270,90 zł) należy podnieść wysokość składki do tej kwoty. W takim przypadku obowiązującą podstawą wymiaru składki będzie kwota minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. – 3 010 zł).

Pamiętaj rok składkowy to miesiące od 1 lutego danego roku do 31 stycznia następnego roku!

Przejdźmy wiec do przykładu w programie SKP^®:

W Danych Płatnika ustawiamy właściwą formę opodatkowania:

• Podatek wg skali:

 

• Podatek liniowy:

 

W przypadku rozliczenia liniowego, pomimo, iż ZUS stoi na stanowisku, że za m-c styczeń stopa składki zdrowotnej wyniesie 9 proc., czyli tyle, ile wynosiła do tej pory, to czytając literalne brzmienie nowych przepisów Polskiego Ładu wynika co innego – że liniowców będzie już obowiązywać nowa wysokość składki – 4,9 proc. Jeżeli ktoś z Państwa będzie chciał wbrew opinii ZUS zastosować stawkę 4,9%, zostawiliśmy taką możliwość, wystarczy zaznaczyć opcję „za m-c styczeń 2022r. stosuj stawkę 4,9%” . Systemowo jest jednak ona odznaczona.

Pozostaje jeszcze określenie, czy składka społeczna jest księgowana do kosztów uzyskania przychodu)- zaznaczamy wówczas kwadrat przy „Składka społeczna księgowana jest do KUP”. W rozliczeniu składki nie pojawi się wówczas kolumna powalająca na jej rozliczenie. Jeżeli nie jest ona księgowana do kosztów, pozostawiamy to oznaczenie puste.

Aby rozliczyć składkę zdrowotną za dany miesiąc należy wejść w edycję: Płac i ZUS osoby z typem X. Na dole okna jest nowy przycisk: „Właściciel – dochody do zdrowotnej”:

W przypadku m-c stycznia nie będziemy jeszcze ustalać nowej podstawy zdrowotnej, wprowadzamy więc podstawę obowiązującą jak za grudzień 2021 r., a przy próbie otworzenia rozliczenia zdrowotnej po nowemu pojawi się komunikat:

Dopiero do m-ca lutego będziemy musieli wyliczać podstawę zdrowotnej od ustalonego wg. zasad opisanych wyżej dochodu. Po wybraniu przycisku: Właściciel – dochody do zdrowotnej pojawi się okno z listą miesięcy, gdzie wykazane będą przychodu i koszty danego okresu, zapłacone składki społeczne, po odjęciu których wyliczony zostanie dochód i dochód narastająco. Pamiętajmy, że ustalając dochody za luty pobierzemy obroty za styczeń 2022 r., w marcu za luty i tak dalej. Program wyliczy podstawę składki zdrowotna i odliczy od niej składkę zdrowotną:

A jak się będzie odbywać? To po kolei zobaczmy to na przykładzie. Za pomocą przycisku Aktualizacja pobrane zostaną przychody firm wskazanych w Źródłach Dochodów:

Przychody pomniejszamy o koszty. Ustalany jest dochód narastająco, pomniejszany następnie o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe również w ujęciu od początku roku, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Jeżeli więc opłacane były składki społeczne w Źródłach odliczeń wskazujemy firmę, w której je rozliczaliśmy:

Pamiętajmy, podobnie jak w przypadku rozliczania Podatku do opłacenia podatku dochodowego, będą pobierane składki opłacone w danym miesiącu którego dotyczy przychód, czyli de facto zachodzi tu przesunięcie dwóch miesięcy. Bowiem w lutym bierzemy do obliczeń styczeń, a w styczniu płacimy składkę za grudzień. Jeżeli więc składkę za grudzień opłaciłeś w grudniu by móc odliczyć od podatku składkę zdrowotną jeszcze po starych zasadach, nie możesz jej odliczyć teraz od podstawy zdrowotnego. Dlatego też składkę społeczną opłaconą w miesiącu styczniu należy uzupełnić ręcznie w kolumnie: Składki społeczne.

Jeżeli mamy już określone Źródła wykonujemy za dany okres aktualizację, wybieramy więc OK. Po ich wykonaniu Przychód zostanie pobrany z zakładki Księgi > Podatek:

Kwoty przychodów i składek społecznych możemy również wpisać ręcznie wprost w odpowiednią kolumnę tabeli Dochód do zdrowotnej. Tu również dokonujemy usunięcie kwot klikając w odpowiednią komórkę i usuwając jej zawartość.

W naszym przykładzie w m-cu lutym biorąc pod uwagę przychód stycznia, wyniósł on 2000 zł i jest on niższy od kwoty najniższego wynagrodzenia, naszą podstawą składki będzie więc właśnie kwota 3010 zł, przy której składka wyniesie 270,90 zł, bowiem zastosujemy stopę 9%, a nie 4,9% w przypadku jak to miało być w przypadku liniowców.

W kolejnych m-cach będziemy brać pod uwagę dochody poprzednich miesięcy i tak, mając na uwadze, że w styczniu nasze przychody wyniosły 3 000 zł, w lutym – 6 000 zł, a w marcu – 10 000 zł. Koszty poniesione to: w styczniu – 1 000 zł, w lutym – 2 000 zł, a w marcu – 3 000 zł.

Natomiast składki społeczne za styczeń zostały zapłacone w grudniu 2021 r., wiec nie są one teraz odejmowane w naszych działaniach, a te za luty i marzec wyniosły po 1 124,23 zł za każdy z tych miesięcy.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:

• za marzec – jest to kwota dochodu za luty ustalonego w następujący sposób: suma przychodów za styczeń i luty minus suma kosztów i składek społecznych za te miesiące minus dochód za miesiące poprzednie, czyli (3 000 zł + 6 000 zł) – (1 000 zł + 2 000 zł) – (0+1 124,23) – 2 000= 2 875,77 zł – nadal jest to kwota mniejsza niż najniższa krajowa – więc to ona i za ten miesiąc będzie naszą podstawą
• za kwiecień – jest to kwota dochodu za marzec, ustalonego w następujący sposób: suma przychodów za styczeń, luty i marzec minus suma kosztów i składek społecznych za te miesiące minus dochód za miesiące poprzednie, czyli (3 000 zł + 6 000 + 10 000 zł) – (1 000 zł + 2 000 + 3000 zł) – (0+1 124,23+ 1 124,23) – (2 000+ 2 875,77) = 19 000 – 6 000 – 2 248,46 – 4 875,77= 5 875,77 i ta kwota będzie naszą podstawą za m-c kwiecień:

Tak postępujemy co miesiąc, pobierając przychody, koszty i składki społeczne miesiąca do ustalenia dochodów narastająco, bowiem podstawę weryfikuje się od dochodów osiągniętych od początku roku.

Jeżeli w jakimś miesiącu wystąpi strata z działalności, wówczas w pozycji Dochód do skł. zdr. wykazane będzie 0,00, natomiast w postawie wymiaru składki wykazana będzie kwota minimalnego wynagrodzenia 3 010,00:

W każdym z miesięcy, gdy mamy już wyliczoną podstawę zdrowotnego, za pomocą przycisku Wstaw do Płac pobieramy ją do Składników wynagrodzenia:

Kwota podstawy zostanie umieszczona w składnikach wynagrodzenia z kodem 52.

Jeżeli prowadzimy więcej niż jedną pozarolniczą działalność i stosujemy opodatkowanie na zasadach ogólnych, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest od sumy dochodów.

W takiej sytuacji w Źródłach dochodu wskazaliśmy je:

do przychów i kosztów a także składek społecznych zostanie pobrana ich łączna kwota, a ich poszczególne wartości podejrzeć będziemy mogli pod przyciskiem: Zestawienia obrotów i składek w Firmach.

Pamiętajmy też, że gdy ustalamy wysokość przychodów, aby na ich podstawie wyliczyć podstawę wymiaru składki, nie uwzględniamy przychodów, które osiągnęliśmy w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, ani poniesionych w tym czasie kosztów.

Przedstawiony tu przykład dotyczył rozliczenia zdrowotnej w przypadku stosowania podatku linowego, niemniej jednak w przypadku skali sposób i zasady postępowania są jednakowe, jedyna różnica jest w stopie procentowej składki. Tu stosujemy zawsze 9%.

Rozliczenie roczne

W przypadku zasad ogólnych należy również mieć na uwadze fakt, iż obowiązuje zasada rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to, że składki obliczasz co miesiąc od miesięcznej podstawy wymiaru, ale po zakończeniu roku będziesz zobligowany ustalić dodatkowo wysokość składki rocznej od rocznej podstawy jej wymiaru. Może to oznaczać, że w stosunku do sumy opłaconych miesięcznie składek, obliczona składka roczna będzie wyższa lub niższa. Tym samym będziesz zobowiązany dopłacić powstałą różnicę lub wystąpić o zwrot nadpłaty. Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustać się będzie za okres roku składkowego, który trwa przypomnijmy od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego. Roczną podstawę wymiaru stanowić będzie Twój dochód z działalności gospodarczej. Ustala się go następująco:

1. Oblicza się różnicę między osiągniętymi przychodami z tytułu działalności a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów.
2. Otrzymany wynik pomniejsza się o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe – jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Jeśli ustalona w ten sposób podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi kwota wyższa.

Ale to dopiero w 2023 r. – do tego czasu wprowadzimy do programu SKP^® możliwość takowego rozliczenia.

Teraz miej tylko na uwadze fakt, iż gdy suma składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wpłaciłeś za poszczególne miesiące, będzie wyższa niż roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy, będzie Ci przysługiwał zwrot składki. Będzie to różnica między sumą składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wpłaciłeś za poszczególne miesiące tego roku, a roczną składką ustaloną od rocznej podstawy.

Wniosek o zwrot będziesz mógł złożyć od 15 lutego do 31 maja i tylko w formie elektronicznej – za pośrednictwem PUE ZUS. Nie będą rozpatrywane wnioski złożone po tym terminie. Przepisy nie przewidują zwrotu nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne przez ZUS z urzędu. Nie uchyb więc temu terminowi.

Osoby współpracujące

Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby współpracującej jest kwota odpowiadająca 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Składka w tej wysokości będzie obowiązywać od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Karta podatkowa

Jeśli uzyskujesz przychody z działalności gospodarczej i opłacasz podatek w formie karty podatkowej, to podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne stanowi od 2022 r. kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego na dzień 1 stycznia danego roku. Składka w tej wysokości będzie obowiązywać od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu działalności gospodarczej w 2022 r. rozlicza składkę w wysokości 270,90 zł (9% x 3 010 zł – minimalne wynagrodzenie w 2022 r.).

Prowadzenie kilku działalności – różne formy opodatkowania

Gdy prowadzisz kilka rodzajów działalności i stosujesz różne formy opodatkowania, składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczasz odrębnie dla każdej z form podatkowych (zasady ogólne, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa) od podstawy wymiaru ustalonej odrębnie dla działalności opodatkowanej daną formą.

Jeśli prowadzisz kilka rodzajów działalności, dla których stosujesz różne formy opodatkowania i dodatkowo prowadzisz działalność, z której przychody nie są przychodami z działalności gospodarczej (posiadasz udziały w spółce komandytowej, jednoosobowej spółce z o.o.) to dodatkowo obliczasz odrębną („jedną”) składkę od podstawy wymiaru w wysokości 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale.

Ustalasz więc miesięczną podstawę wymiaru składki odrębnie w stosunku do każdej formy opodatkowania w sytuacji gdy:

• równolegle, w danym miesiącu prowadzisz więcej niż jedną działalność i stosujesz różne formy opodatkowania,
• w trakcie miesiąca kalendarzowego zmieniasz formę opodatkowania lub podejmujesz dodatkową działalność, dla której właściwą będzie inna forma opodatkowania niż dotychczas stosowana.

Wysyłka deklaracji co miesiąc

Począwszy od okresu za styczeń 2022 r dokumenty rozliczeniowe trzeba już co miesiąc przekazywać do ZUS, nawet jeśli prowadzona jest działalność gospodarczą i opłacane składki tylko na własne ubezpieczenia lub za siebie i osobę współpracującą.

Zwolnieni ze składania dokumentów rozliczeniowych są jedynie:

• duchowni,
• osoby, które składają dokumenty za nianie,
• osoby, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Jak wysłać deklarację do ZUS elektronicznie?

Aby wysłać deklaracje ZUS możesz wysłać elektronicznie za pomocą programu Płatnik lub portalu PUE ZUS.

Najpierw jednak należy w programie SKP przygotować plik eksportu danych. W tym celu wybieramy Wydruk > Do programu płatnik:

Jeżeli wysyłasz deklaracje tylko za siebie:

Następnie, jeżeli sporządzamy deklaracje rozliczeniowe tylko za siebie, na pytanie „Czy DRA wypełniana jest tylko za siebie” wybieramy TAK:

Następnie wybieramy Wyślij DRA, jeżeli wysyłamy tylko deklarację DRA lub Wyślij komplet deklaracji.

Jeżeli zatrudniasz pracowników:

W przypadku, gdy oprócz osoby właściciela, na dokumentach rozliczeniowych mają się znaleźć jeszcze pracownicy, na pytanie „Czy DRA wypełniana jest tylko za siebie” wybieramy NIE:

I potwierdzamy chcę wykonania przesyły wybierając: Wyślij komplet deklaracji.

Pamiętaj do prawidłowego przesyłu dane wykazane w Danych Płatnika: NIP, Regon i Pesel muszą być zgodne z tymi jakie zostały zgłoszone podczas rejestracji do ubezpieczeń, jeżeli będą różnice przesył zakończy się błędem. Sprawdź również, czy wprowadzone zostały prawidłowe kody tytułu ubezpieczenia w Danych osobowych.

Plik xml zawierający dane zusowskie zostanie zapisany w miejscu zainstalowania programu w folderze dane – w podfolderze z nazwą Firmy:

Przesył do Płatnika

Po zalogowaniu się do programu Płatnik, przechodzimy do: Narzędzia > Importuj dokumenty

Przechodzimy Dalej do okna, w którym wymieramy rodzaj importu: Wczytywanie wszystkich dokumentów:

Dalej pokaże nam się okno, gdzie wskażemy plik ZUSxx.xml, gdzie xx- to numer miesiąca, za który wykonywany jest przesył, wybieramy Przeglądaj i wskazujemy właściwy plik:

Pamiętaj, że co roku ścieżka ta jest inna!

Przechodzimy Dalej, aż do zakończenia importu.

Zaimportowane dokumenty pokażą się w zakładce Dokumenty wprowadzone. Dalej postępujemy zgodnie z instrukcją programy płatnik by wysłać dokumenty.

Przesyła do platformy PUE

Przejdź na stronę https://www.zus.pl/ i wybierz Zaloguj się do PUE:

Po zalogowaniu przejdź na zakładkę ePłatnik , a następnie z bocznego menu wybierz: Dokumenty > Import KEDU:

Uruchomi się okna kreatora, przechodzimy więc Dalej , aż do okna wyboru pliku do importu i generowania dokumentów. Tam klikamy: Wybierz plik i w oknie Otwierania wskazujemy plik ZUSxx.xml , gdzie xx to numer miesiąca, znajdujący się w folderze Dane – podfolder z nazwą firmy.

Dalej postępujemy zgodnie z krokami kreatora . Stworzona deklaracja trafi nam do zakładki Dokumenty robocze, gdzie należy ją zatwierdzić. A następnie w zakładce: Dokumenty Zatwierdzone – wysyłamy ja do ZUS za pomocą przycisku: Wyślij, podpisując ją jedną z dostępnych tam firm autoryzacji:

Po wysyłce nie należy zapomnieć o pobraniu potwierdzenia nadania.

Korekta dokumentów

Jeżeli zajdzie konieczność wykonania korektę podstawy wymiaru składki i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne, które zostały wcześniej wykazane w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego, możesz złożyć ją do ZUS najpóźniej do końca drugiego miesiąca – licząc od upływu terminu do złożenia zeznania za ten rok kalendarzowy, czyli do 30 czerwca następnego roku.

Jeżeli po upływie tego terminu ZUS stwierdzi, że należna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy wymiaru jest wyższa od sumy składek rozliczonych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego, to powstałą różnicę przypisze do grudnia w danym roku kalendarzowym albo do stycznia w ramach roku składkowego lub ostatniego miesiąca podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Dziękujemy Państwu za przeczytanie tego artykułu, mam nadzieję, że przybliżył on Państwu temat jakby nie było kontrowersyjnej składki zdrowotnej liczonej „po nowemu”. Polski Ład to temat nieprosty do zrozumienia, mnóstwo nieprecyzyjnych zapisów, nowych definicji, określeń podobnych.

Trudno się połapać w tym gąszczu zmian i prób bardziej lub mniej udanych prób jego łatania. Niemniej jednak przyszło nam i Państwu zmierzyć z nowymi przepisami i ogarnąć ten „nieład”.

Rozumiemy, że może to budzić skrajne emocje, niemniej jednak prosimy o zrozumienie, że nie my stanowimy przepisy i nie naszą rolą jest ich interpretowanie. Dokładamy wszelkich starań, by zdążyć z wprowadzaniem tych wszystkich zmian do programu jak najszybciej. Prosimy jednak o kierowanie pytań dotyczących samych przepisów do instytucji temu uprawnionych, np. do Krajowej Informacji Podatkowej.

Staramy się „przemycić” jak najwięcej wiedzy merytorycznej w naszych artykułach, jednakże nie wyczerpują one wszystkich możliwych przypadków. Zagadnienia w nich poruszane należy samodzielnie dostosować do własnych potrzeb.

My ze swojej strony możemy pomóc Państwu w obsłudze samego programu, który jest tylko narzędziem w Państwa rękach i ma pomóc w rozliczaniu zobowiązań podatkowych. Naszym zadaniem jest dostosowanie go wszelkich zmian w przepisach. Co czynimy.

Życzymy więc sobie oraz Państwu dużo spokoju i cierpliwości. O co proszę w imieniu własnym i koleżanek z BOK.

Autor:
Ewelina Mandziuk
Specjalista ds. finansów

Powrót