Czynny vatowiec – 5 faktów na temat bycia vatowcem Powrót

Czynny vatowiec (podatnik VAT czynny) – w naszym tekście przeanalizujemy, na co musi zwrócić uwagę. Czy status podatnika VAT ma jakieś zalety? 

Podatek od towarów i usług (z ang. Value Added Tax, czyli podatek od wartości dodanej) to ważna część dochodów budżetowych państwa.

Jednocześnie, jego rozliczanie jest dla przedsiębiorców dość trudnym zadaniem z uwagi na skomplikowanie przepisów. Dobrze widać to, jeśli spojrzymy na ustawę z dn. 11 marca 2004 roku, która ma – łącznie z załącznikami – 371 stron.

Zapoznaj się z naszym tekstem. Artykuł ten wprawdzie nie jest formą doradztwa prawnego, ale liczymy na to, że zawarte w nim informacje okażą się dla Ciebie przydatne.

Czynny vatowiec – kto to jest?

Czynny podatnik VAT (czynny vatowiec) to podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zarejestrowany dla celów VAT i opłacający należny podatek.

Istnieją ponadto przypadki, gdy uzyskanie statusu czynnego podatnika VAT zależy od decyzji przedsiębiorcy. Dlaczego? Ponieważ bycie czynnym podatnikiem VAT z jednej strony związane jest z określonymi obowiązkami, a z drugiej – z pewnymi przywilejami.

W sytuacji, gdy przepisy zostawiają przedsiębiorcy wybór, warto przeanalizować konkretny przypadek. Następnie ocenić, czy rejestracja jako czynny podatnik VAT będzie opłacalna.

Przeczytaj również: Faktury bez VAT – czym są i kto może je wystawić?

Status podatnika VAT – co to takiego?

Czym jest podatek VAT? Jeśli jesteś przedsiębiorcą lub dopiero rozpoczynasz przygodę z biznesem, zapewne masz przynajmniej podstawową wiedzę na ten temat.

Warto jednak, byśmy krótko opisali, czym jest VAT – to taka forma podatku pośredniego, której przedmiot stanowią następujące zdarzenia gospodarcze:

• „odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
• eksport towarów;
• import towarów na terytorium kraju;
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów” (art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług).

O czym powinien pamiętać przedsiębiorca jako podatnik VAT czynny?

Podatek od towarów i usług jest częstym obiektem krytyki ze strony przedsiębiorców z różnych branż. Co ważne, głównym powodem utyskiwań jest nie tyle wysokość obciążeń z tego tytułu (stawka podstawowa podatku wynosi obecnie 23%., pozostałe zaś to 8%, 5% oraz 0%), co skomplikowanie przepisów.

Jakie ważne kwestie należy wziąć pod uwagę, jeśli chodzi o status podatnika VAT? Zagadnienie to jest niezwykle obszerne. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka spraw – są one ważne podczas codziennego prowadzenia biznesu.

Biała lista – podatnik VAT czynny

Biała lista podatników VAT to jeden z obowiązków ewidencyjnych, które zostały nałożone na podatników na przestrzeni ostatnich kilku lat. System ten funkcjonuje, począwszy od września 2019 roku.

Biała lista podatników to cyfrowa baza danych, która pozwala sprawdzić m.in.:

• czy kontrahent, któremu przelewasz środki z tytułu dostarczonego towaru lub wykonanej usługi, to podatnik VAT czynny,
• jaki jest numer rachunku bankowego, na jaki należy przelać środki z tytułu danej transakcji.

Obowiązek potwierdzania danych kontrahenta za pomocą narzędzia, jakim jest biała lista podatników, może wydawać się zbędnym obowiązkiem. W rzeczywistości jednak rozwiązanie to pełni ważną rolę z punktu widzenia przedsiębiorcy. A także ustalenia, jaki jest status podatnika VAT, z którym prowadzimy wymianę.

Biała lita podatników VAT pozwala szybko sprawdzić, czy dane podawane przez partnera biznesowego są zgodne z rzeczywistością. Jeśli nie jest to podatnik czynny, ponieważ np. odmówiono mu rejestracji i uznania za czynnego podatnika lub wykreślono go z tego rejestru – dowiesz się o tym, jeśli skorzystasz właśnie dzięki danym z białej listy.

Biała lista podatników VAT- w postaci wyszukiwarki

Kolejną zaletę tego rozwiązania stanowi bez wątpienia jego prostota. Aby określić status podatnika VAT, należy odwiedzić rządową stronę internetową. Link znajdziesz tutaj: Wykaz podatników VAT wyszukiwarka > . Następnie w wyszukiwarce, która się pojawi, wpisać jedną z następujących informacji:

• numer rachunku bankowego,
• Numer Identyfikacji Podatkowej,
• REGON,
• nazwa podmiotu (co ważne, wystarczy wprowadzić fragment zawierający co najmniej 5 znaków).

Jeśli Twoje poszukiwania zakończą się sukcesem, biała lista podatników VAT da Ci szereg danych na temat konkretnej firmy. Oto niektóre z tych informacji:

• pełna nazwa firmy,
• adres siedziby działalności gospodarczej,
• status podatnika VAT (w tym np. informacja, czy dana firma to podatnik VAT czynny), data rejestracji, moment wykreślenia i/lub przywrócenia do tego statusu,
• w przypadku spółki – numer w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).

Jako przedsiębiorca musisz jednak wiedzieć, że w określonych przepisami sytuacjach korzystanie z białej listy podatników VAT jest obowiązkowe.

Jeśli przelejesz kontrahentowi kwotę powyżej 15 000 zł na rachunek inny niż ten wskazany na białej liście podatników VAT, stracisz prawo do zaliczenia wydatku na poczet kosztów uzyskania przychodu. Oprócz tego należy liczyć się z odpowiedzialnością solidarną. Kiedy?  W sytuacji, gdy Twój kontrahent nie wywiąże się z obowiązków względem organów podatkowych.

Biała lista podatników VAT – Zobacz >

Zwolnienie przedmiotowe

Przedstawiliśmy Ci już, jakie transakcje powodują powstanie zobowiązań wobec urzędu skarbowego. Musisz jednak wiedzieć, że dopuszczalne jest zwolnienie z podatku od towarów i usług. Jednym z rozwiązań w tym zakresie jest tzw. zwolnienie przedmiotowe. Przysługuje ono z uwagi na rodzaj prowadzonej działalności biznesowej.

Szczegółowy wykaz działalności objętych zwolnieniem przedmiotowym znajduje się w art. 43 wspomnianej już ustawy z dn. 11 marca 2004 roku – są to między innymi:

• dostawa produktów rolnych przez rolnika ryczałtowego,
• dostawa znaczków pocztowych,
• dostawa ludzkich organów, krwi, osocza itp.,
• transport sanitarny,
• usługi medyczne, które służą profilaktyce, zachowaniu i ratowaniu zdrowia oraz jego przywracaniu. A zatem, zalicza się tu np. działalność prowadzoną przez dentystów i profesjonalne położne.

Czynny vatowiec – kiedy przysługuje mu zwolnienie podmiotowe?

Kolejnym rodzajem zwolnienia jest zwolnienie podmiotowe. Nie przysługuje ono z uwagi na rodzaj prowadzonej działalności; kryterium jest tu wysokość osiąganych przychodów. Kwestia ta została uregulowana w art. 113 ustawy o VAT. Kluczowy jest następujący zapis:

„Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł”

W praktyce oznacza to, że wielu przedsiębiorców, którzy prowadząc drobną działalność, może uniknąć obowiązku opłacania podatku. Jest tak tym bardziej, że nie wszystkie przychody zaliczane są do tego ustawowego limitu. Nie bierze się wówczas pod uwagę np. wpływów z tytułu transakcji związanych z nieruchomościami.

Split payment (mechanizm podzielonej płatności)

Ważną kwestią, o której musi pamiętać przedsiębiorca, jest mechanizm podzielonej płatności (MPP). Znany  jest on także jako split payment. Organy podatkowe przywiązują dużą wagę do przestrzegania procedury, której istotą jest poprawa skuteczności w ściąganiu zobowiązań.

Istota split payment jest prosta – płatność za faktury wystawione przez czynnego vatowca dzieli się na:

• część netto, która – jak dotychczas – trafia na konto odbiorcy,
• oraz część VAT, która w określonych przypadkach powinno zostać przelana na specjalny rachunek. Środki te są „zarezerwowane” dla organów podatkowych, a sprzedawca nie może nimi dysponować w dowolny sposób.

Mechanizm podzielonej płatności jest obowiązkowy w sytuacji, gdy wartość faktur przekracza 15 000 zł brutto. Należy go stosować, jeśli transakcja obejmuje tzw. towary i usługi wrażliwe. Ich wyszczególnienie można znaleźć w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Do tej kategorii zalicza się m.in. następujące rodzaje transakcji:

• dostawa: węgla (kamiennego i brunatnego), oleju, koksu, tuszu, miedzi nierafinowanej, drutów miedzianych oraz wielu innych towarów wykorzystywanych w branży przemysłowej. Ponadto części samochodowych, motocykli itd.
• usługi w postaci robót budowlanych (wznoszenie budynków, dróg szynowych, mostów, rurociągów itp.).

W rzeczywistości lista ta jest znacznie szersza. Według stanu na 14.02.2023 r. obejmuje ona aż 150 pozycji. Przedsiębiorca (bądź jego księgowy) powinien mieć to na uwadze w momencie dokonywania płatności. Konieczne jest wówczas wybranie specjalnego komunikatu przelewu.

Jakie są skutki naruszenia mechanizmu podzielonej płatności?

W razie braku zastosowania split payment, należy liczyć się z karą w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30 proc. zobowiązania z danej faktury. I tak w przypadku:

• sprzedawcy, który nie umieści na fakturze oznaczenia o mechanizmie MPP dla spełniającej ten warunek transakcji,
• nabywcy danego towaru lub usługi, który nie przeleje środków w oparciu o MPP (jeśli jest to wymagane).

Oprócz tego przewiduje się sankcje w wysokości 180 lub nawet 720 stawek dziennych (odpowiednio dla dostawcy i kupującego).

Z drugiej strony stosowanie MPP (także dobrowolne) daje szanse na liczne korzyści. Jakie? Na przykład w postaci przyspieszonego zwrotu nadpłaconego podatku VAT.

O czym musi pamiętać podatnik VAT czynny?

Z jednej strony rejestracja do VAT oznacza liczne wyzwania. Zalicza się tu przede wszystkim obowiązki sprawozdawcze. Podatnik VAT czynny musi przestrzegać terminowej wysyłki JPK – Jednolitych Plików Kontrolnych. Ponadto spełniać wymóg terminowego opłacania zobowiązań wobec państwa. Nie bez znaczenia jest także konieczność ciągłego śledzenia zmian w przepisach podatkowych – a ostatnie lata to istna rewolucja w tym zakresie.

Z drugiej jednak strony status podatnika czynnego ma również pewne zalety. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że jeśli jako przedsiębiorca dostarczasz towary lub usługi swoim kontrahentom, dostawcy będą mogli odliczyć VAT naliczony z tytułu danej transakcji. To w rezultacie pomniejszy ich zobowiązania wobec urzędu skarbowego. W efekcie, status podatnika VAT może okazać się cennym atutem na etapie nawiązywania współpracy.

Podatnik VAT czynny. Podsumowanie

W naszym tekście opisaliśmy jedynie kilka kwestii (w tym np. sposób, w jaki sprawdza się status podatnika VAT), o których musi pamiętać czynny vatowiec. Zagadnień tych nie wybraliśmy przypadkowo. Odgrywają one ważną rolę podczas prowadzenia biznesu na co dzień.

Oczywiście, trzeba mieć na uwadze, że to tylko niektóre spośród wszystkich kwestii, o których powinny widzieć osoby prowadzące przedsiębiorstwo. Zajmowanie się tym może zająć wiele czasu, co skutecznie odwraca uwagę od zajmowania się biznesem. To właśnie dlatego warto skorzystać ze rekomendowanego i intuicyjnego programu księgowego. Można również powierzyć księgowość zewnętrznym specjalistom, którzy mają wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu ewidencji rachunkowej i podatkowej.

Programy księgowe dla firm

W profesjonalnych biurach rachunkowych wykorzystuje się dedykowane oprogramowanie dla firm. Do ciekawych rozwiązań, jeśli chodzi o program księgowy, należy SKP^® Formsoft – tani, prosty w obsłudze program do małej księgowości przeznaczony dla firm MŚP. Składają się nań 2 wersje, tzn. SKP^® Start Firma oraz SKP^® Start Biuro. Ten ostatni jest wykorzystywany w codziennej pracy podmiotów prowadzących zewnętrzną księgowość.

Autor:
Emil Zelma
Specjalista ds. księgowości i controllingu
Publikacja: 21.02.2023 r.

Powrót